Meşbaş'e İshak (Adıgece; МэщбэшIэ Исхьакъ, 28 Mayıs 1931, Şhaşefij) Adıge aydını, edebiyatçı, yazar, çevirmen.

Adıge Edebiyatı'nın önemli isimlerinden olan Meşbaş'e İshak, bugüne kadar 80'den fazla eser kaleme aldı.

Meşbaşe İshak'ın ilk kitabı 1953'te yayımlandı. Günümüze kadar 80'den fazla kitap yazan Meşbaşe İshak'ın tüm eserleri 2015 yılında 20 cilt olarak Adıgece ve Rusça yayımlandı.

Adige dilinde yazan Meşbaşe İshak'ın eserlerinin toplam baskısı 3 milyonu aşmaktadır.

Meşbeş’e İshak Adıge Cumhuriyeti Ulusal Marşı'nın sözlerini yazmıştır.

Meşbaşe İshak'ın iki romanı, Bitmeyen Umutlar (1999) ve Taşdeğirmen (2000) kitapları Mevlüt Atalay; Çerkes Sürgünü'nü konu eden romanı Sürülenler (2015) de Fahri Huvaj tarafından Türkçeye kazandırıldı.

Yaşamı

Meşbaş’e İshak 28 mayıs 1931’de Krasnodar eyaleti Uspensk rayonunda bulunan üç Çerkes köyünden biri olan Şhaşefij’de doğdu. 1951 yılında Adığe Öğretmen Enstitüsü’nü, 1956 yılında Moskova’da bulunan M. Gorki Edebiyat Enstitüsü’nü, 1962 yılında Komünist Partisi Yüksek Okulu Gazetecilik Fakültesi'ni bitirdi. 1956-1959 yılları arasında “Sosyalist Adığey” gazetesinde Redaksiyon Bölüm Başkanı olarak çalıştı. 1959-1962 yılları arasında Komünist Parti Adığe Ülke Komitesi Lektor grubunun başkanı olarak görev yaptı. 1962-1970 yılları arasında Adığe Yazarlar Birliği’nin başkanlığını yaptı. 1970-1983 yılları arasında “Zekoşnığ” Dergisi baş redaktörü olarak çalıştı.1983 yılından bugüne kadar Adığe Yazarlar Birliği Başkanı'dır.  

Uzun yıllar ardı ardına Komünist Parti Adığe Ülkesi Komitesi ile Krasnodar Eyaleti Komitelerinde bulundu, Adığe Ülkesi ve Krasnodar Eyaleti Meclislerinde milletvekilliği yaptı. 1989 yılında Sovyetler Birliği milletvekilliğine ve Yüksek Sovyet üyeliğine seçildi.  

Eserleri

Meşbaş’e İshak’ın eserleri 1949 yılından beri yayınlanmaktadır. İlk kitabı olan “Güçlü insanlar” 1953 yılında yayımlandı. Şiir ve şarkılarının yayınlandığı kitapları bunu takip etti: “Dünyam”-1957, “Yeni şarkı”-1960, “Yıldız kümesi”-1962, “Şarkılar”-1964, “Masal-düşünce”-1964, “Basamaklar”-1967, “Deniz fırtınası”-1969, “Köprüler”-1962, “Ayçiçeği”-1974, “Gümüş yağmur”-1977, “Baharda gökyüzünün şarkısı”-1980, “Ateşten atlı”-1982, “Yüksekteki yıldızın ışıltısı”-1983, “Gün ortasında sıcak güneş”-1984, “İyilik adımı”-1989, romanlar: “Yası tutulanlar beklenmez “-1966, “İnsan iki kez doğmaz”-1968, “Şafağın patikaları  “-1971, “Fırtınalı yıllar”-1973, “Bziyko Savaşı” birincisi 1976, ikincisi 1978,1988, “Goşevunay”, “İyilik yap,suya at”-1981, “Yuvarlak avlu “-1985,Üç kitaplık seçme eserler-1993, “Taş değirmen”-1994, “İki esir”-1996, “Han Ceriy”-1999, “Reded”-2000, “Adığeler”-2003, İki kitaplık seçme eserleri-2006, “Doğu-batı”-2007, “Ayşet”-2009, Üç kitaplık toplu eserler-2011, “Casus”-2011, “Sürülenler” 2013, “Çeşme”-2014.  

Meşbaş’e İshak’ın Mıyekuape,Krasnodar ve Moskova’da şiirlerinin yeraldığı çeşitli kitapları Rusça yayımlanmıştır. “Senin için şarkı söylüyorum“-1959, “Üç avcı“-1959, 1962, “Dağlarda şimşek “-1960, “Ellerinin sıcaklığı“-1962, “Merhaba köy”-1964, “Şimşir düdüğü”-1967, “Seçme şiirler”-1967, “Söylenceler“-1967, “Güneşten dizeler“-1974, “Senin güzel sesin“-1969, “Benim dünyam“-1971, “Aydınlık ismin“-1978, “Öğle vakti bir cömert güneş “-1979, “Ateşten atlı “-1980, “Köprüler“-1981, “Rüzgarın rengi“-1982, “Seçme eserler“-1988, “Evinde barış olsun “-2001, Romanları:  “Yüzbirinci geçit”-1972-1985, “Yası tutulanlar beklenmez“-1972, “Gece patikaları “-1973, “Kar fırtınalı yıllar “-1977, “Gök gürültüsünün yankıları “-1982,1988, “İyilik yap “-1984,1989, “Goşevunay”-1990, “Taş değirmen”-1994, “Beyaz kuş “-1995, “İki esir”-1995, “Han Girey”-1998, “Asırların karanlığından“-2000, “Adığeler”-2003, “Doğu ve batı”-2005,Üç ciltlik toplu eserleri,2006, “Yedi ciltte bütün eserleri”-2007,”Ayşet”-2009, “Sürülenler”-2013.  

Çevirileri

Rus halkının edebiyat anıtı sayılan “İgor’un Alayı Üzerine Söz”, A.S. Puşkin’in eserlerinden “Bakır Atlı”, “Cimri Şövalye“, “Mozart ile Saler”, M.Y.Lermontov’un “Korkak” adlı şiirini, N.A.Nekrasov’un “Demiryolu” adlı eserini, S.A.Yesenin’in “Anna Snegina” adlı poemini, V. V. Mayakovski’nin “Pantolon Giymiş Bulut” adlı poemasını Adığe diline çevirmiş ve tek bir kitap içerisinde yayınlamıştır. Meşbeş’e İshak’ın  şiirleri Rusçaya ve BDT halklarının dillerine çevrilmiştir. Kimi eserleri ingilizce, Çince, Fransızca, İspanyolca, Almanca, Lehçe, Çekçe, Fince, Moğolca, Slovakça, Viyetnamca, Macarca, Bulgarca, Sırpça, Arnavutça'ya çevrilmiştir. “Bziyko Savaşı”,”Taşdeğirmen” adlı romanları Arapça ve Türkçe’ye çevrilmiş, ”Seçme Şiirleri” Türkçe basılmıştır. Meşbaş’e İshak’ın birçok şiiri çeşitli kompozitörlerce şarkı yapılmıştır. Yazar Koşbay Pşımaf ile birlikte Kur’anı Adığeceye çevirmiştir.  

Hakkında Yazılanlar

Yazarın yaşamı ve sanatı üzerine çok miktarda edebiyat eleştirileri,denemeler ve monografiler yazılmıştır. Şaş’e Kazbek’in “Canlı Sözler”, “Basamaklar”, “Meşbaş’e İshak’ın Sanat Hayatı”adlı Adığece ve Rusça çıkan kitapları, Yerğuko Şamset’in “Anılara Yolculuk, Meşbaş’e İshak’ın Romanları Hakkında Düşünceler”, Tleptserışe Halid’in “Sonsuzluk Üzerine Sohbet, Meşbaş’e İshak’ın Sanatı, Kişiliği“, A .İ. Tsukor’nun “Burada yaşayanlar için barış ve sevgi diliyorum “, “Acımasız Yüzyıl“, “Meşbaş’e İshak’ın  Yazılarında Halk ve Tarih”, “Meşbaş’e İshak’ın Romanında Memlükler”, Şhalaho Dariko’nun “Paraleller ve Çakışmalar”, T. M. Stepanova’nın “Meşbaş’e İshak’ın Otobiyografik Yazıları”, T. M. Stepanova ve S. D. Hağundoko’nun “Yazar ve Filozofun Gözünden Dünyaya Bakış”, B. M. Taciyeva’nın “Meşbaş’e İshak’ın Kontes Ayşe Romanının Kahramanı Aise’nin Sanatsal İncelemesi, Eserin Poetik ve Estetik Yönleri”, M. M. Hafitse’nin “Ahlaki Değerlerin Oluşumu”, çeşitli yazarların makalelerinden oluşmuş kitap “Büyük Yol, Büyük Başarılar” adlı eserlerden söz edebiliriz.  

Ünvan ve Ödülleri

Meşbeş’e İshak Adığey,Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes Cumhuriyetlerinin halk yazarı ünvanı sahibidir. Sovyetler Birliği, Rusya Federasyonu, Adığe Cumhuriyeti Devlet Edebiyat Ödülü ile Şolohov Edebiyat Ödülü'nü almıştır. Ülke edebiyatına yaptığı katkılardan dolayı III ncü ve IV ncü derecelerdeki “Vatan için Yaptığı Hizmetler “ ve  “Halkların Dostluğu” nişanlarını, “Barış Savaşçısı” ve “Toplumsal Kabul“ altın madalyalarına layık görülmüştür. “Adığey’in Onur Taşıyıcısı” ve “Kubanın gelişimine yaptığı büyük katkılardan dolayı“ madalyalarını almıştır. Mıyekuape şehrinin saygın vatandaşıdır.

Meşbeş’e İshak çeşitli yıllarda Kuban gençlik teşkilatının N.Ostrovski adına vermiş olduğu edebiyat ödülü ile Krasnodar eyaletinin A.Fadayev adına vermekte olduğu edebiyat ödülüne de layık görülmüş, K.Simonov adına verilen madalyayı almıştır. Meşbeş’e İshak A.C. Yazarlar Birliği Başkanı, Rusya Federasyonu Yazarlar Birliği Başkan Yardımcısı ve Dünya Yazarlar Birliği Organizasyonunun Başkan Yardımcısıdır. Dünya Adığe (Çerkes) Akademisi ile Abhazya Bilim Akademisi üyesidir. 1956 yılından beri R.F. Yazarlar Birliği üyesidir.^[1]

Kaynaklar

1. Şhalaho Abu, "MEŞBAŞ’E İSHAK (МЭЩБЭШ1Э ИСХЬАКЪ)". Çev.: İbrahim Çetao